Hoe het levend leren gaat in een voormalig chirurgiegebouw – door Stephan Adriani

Op 1 november 1980 voor mijn eerste baantje als verpleegkundige op de afdeling Interne Ziekte in Paviljoen 1. Als uitzendkracht, vers van school. Nog geen twee weken later werd ik gevraagd om te helpen bij de opbouw van diezelfde afdeling. Er was een hoog ziekteverzuim, conflicten met leidinggevenden, gesloten bedden in verband met personeelstekort en nog veel meer wat in de weg stond om als afdeling een gezond deel te zijn van het eigenwijze, stadse en geweldige ziekenhuis. Ik wist van toeten noch blazen, zei ‘ja’ en maakte kennis met de koninkrijkjes in de paviljoenen, de hiërarchie in de gezondheidszorg en de praktijk van het veranderen…

En nu begin ik op deze met geschiedenis geladen plek, met Appreciative Inquiry. Een verandermethode, een manier van interveniëren en onderzoeken, gebaseerd op onder andere de positieve psychologie. Ook wel afgekort tot AI wat in mijn wereld tot nu toe stond voor ‘ad interim’, of voor ‘amper inzetbaar’ wanneer op een vermoeide vrijdagmiddag de kwaliteiten van de interimmers speels op de hak werden genomen.

Ook nu weet ik eigenlijk van toeten noch blazen en is het hele orkest van AI me onbekend. Er is ook twijfel. Twijfel die gevoed wordt door de videotestimonials op de site van het instituut. Ga ik hier genoeg leren is mijn vraag… Twijfel. En toch heb ik ja gezegd en me ingeschreven. Ja op basis van wat eigenlijk? In ieder geval op basis van de naam: Appreciative Inquiry. Het proeven van die woorden doet me hopen op en verlangen naar een subtiele, realistische en een beetje verleidelijke manier van kijken en interveniëren. Wijs, respectvol, met schoonheid. En ik heb me ingeschreven omdat ik tijd en geld heb, en wel zin heb in een onbekend en onbestemd avontuur. Daarnaast is de lente prachtig dit jaar. Zo gaan die dingen soms. Ik ga het voormalige chirurgiegebouw binnen en loop de glimmende trap op naar boven voor de eerste lesdag…

Maart 2016. Nu, 8 maanden later alweer maak ik me op voor de laatste dag van het eerste jaar van de opleiding. Was het avontuur de moeite waard? Waren mijn hoop en verlangen gerechtvaardigd? Was het wijs, respectvol en mooi? Heb ik genoeg geleerd? Als ik nadenk over de antwoorden dan komt het verhaal naar boven van de man die aan een stille zwijgzame monnik de weg naar geluk en vervulling vraagt. De monnik wijst naar een pad en de man gaat dankbaar het pad op. Niet veel later klinkt een oorverdovend lawaai: klabam! boem! Met gescheurde kleren, besmeurt met stof en vuil, onder de blauwe plekken komt de man terug en vraagt wat boos nogmaals aan de monnik waar de weg naar geluk en vervulling is. De monnik wijst weer naar het zelfde pad en zegt erbij: Direct na klabam! en boem! ligt het geluk en de vervulling die u zoekt.

Dat vat het avontuur wel zo’n beetje samen. Het is een zeer bijzonder jaar geweest. Geluk, vervulling, klabam en boem, het was allemaal aanwezig. Ik neem even een paar dingen door. Echt lesdagen zijn er niet. Tenminste, je krijgt geen les. Er zijn bijeenkomsten met ervaren medecursisten uit alle windstreken en een grote diversiteit aan disciplines. Met elkaar maak je de inhoud levend en waardevol. Losjes maar toch doelgericht gestructureerd en aangereikt door Wick, met Barbara als zijn serene en onmisbare sidekick. Thema’s en onderwerpen die worden besproken krijgen diepte en betekenis in de interactie van de groep. Je doet als het ware waar je over praat. Levend leren zou ik het noemen. Mooi! Lastig! Klabam!

Er is theorie, veel theorie beschikbaar. In de ruimte waar de bijeenkomsten plaatsvinden bijvoorbeeld, staat een enorme boekenkast. Heerlijk om in te grasduinen. Iets lenen kan altijd. Of je vraagt wat je weten wilt even aan Wick(ipedia). Een aantal belangrijke boeken wordt door de cursisten gedurende het jaar zelf gepresenteerd. Heel inspirerend om met zoveel verschillende stijlen en invalshoeken kennis te maken. Voeg daar de bijdrage van de gastdocenten aan toe en je ervaring en kennis verdiept zich nog verder. Ik kan nog jaren vooruit…

Maar het meest waardevolle vind ik de permanent onderzoekende en waarderende houding waarmee de dagen doordesemd zijn. En daar hoort, gelukkig, ook kritisch kijken naar AI bij. De grondhouding is: hoe kunnen we de levende werkelijkheid op een waarderende manier onderzoeken en beter leren kennen. De levende werkelijkheid die we elke dag tegenkomen in ons werk met teams, mensen en organisaties. Hoe kunnen we daar een bijdrage aan leveren die werkt en helpt? Welke interventies passen daarbij? Hoe bouwen we dat op? Wie hebben we daar voor nodig? Met welke dynamieken heb ik te maken? Dat proces, die zoektocht op een wijze manier, respectvol en met schoonheid voeden, dat doen ze daar in dat voormalige chirurgiegebouw verdraaid goed. Ik zeg doen!

Stephan Adriani, trainer en coach, deelnemer van Theorie en Praktijk van AI 2015-2016