“Zijn wij een groep?” Waarom we het over groepsdynamiek hebben in onze opleidingen.

In het begin…

Iedereen komt als individu binnen. Heeft ook niet per se de behoefte om zich bezig te houden met ‘de groep’. De meeste deelnemers komen met een vraag binnen die betrekking heeft op de eigen praktijk, bijvoorbeeld: hoe krijg ik meer voor elkaar op een positieve manier? Kan ik iets doen aan de slechte sfeer die soms heerst in teams? Hoe begeleid ik mensen (studenten, bewoners, collega’s, klanten, leidinggevenden) naar verandering op een manier die past bij mijn eigen mindset? Etc.

Maar dan. Dan ‘moet’ je opeens als groep een wens verbeelden, en plannen maken hoe je samen het beste leert. Opeens gaat het niet meer alleen om wat jij komt halen bij de opleiding, maar wat je kunt brengen voor anderen. Het gaat over hoe je samen prettig en productief leert, en hoe je er het beste uit haalt. Want er valt niet alleen iets van de docenten te leren… maar juist ook veel van elkaar.

Tja, dat is even wennen. Veel mensen voelen zich nerveus in groepen. Het gaat vaak over de vraag ‘hoor ik erbij?’. En waarom is het eigenlijk nodig om een groep te zijn? Wacht, zijn wij wel een groep? Wacht nog even, wat ís een groep? Verwarring in dit stadium is helemaal niet gek. Gelukkig geeft dit wel waardevolle handvatten tot een gesprek hierover. En dat is het begin van een groep. Een gevoel van ‘wij’ ontstaat in interactie.

Een groepssculptuur.

Om nog wat vertrouwder te raken met ‘de groep’, nodigen we onze fijne gastdocent uit: Mark Lough. Hij is een psychotherapeut uit Schotland, en werkt met de meest nuchtere groepen mensen. Denk aan mannen die op booreilanden werken. Die moeten niets hebben van ‘vaag gelul’. Wij trouwens ook niet…

Hij werkt met ons aan de thema’s nieuwsgierigheid, metaforen en intuïtie. En hij doet dit via groepsgesprekken en werkvormen. Tijdens een groepssculptuur ontdekken we hoe we ons voelen ín de groep. We lopen en staan stil, en laten onze voelsprieten voelen: waar wil ik staan? Heb ik zin om dichterbij de komen, of doe ik liever nog een stapje achteruit? Hier heb ik een lekker plekje. Iemand verplaatst, nee, nu voelt deze plek niet meer lekker. Waarom eigenlijk niet? Oh nu gaat opeens iemand op de grond zitten. Shit, de rest gaat ook. Ik heb geen zin. Wat doe ik? Conformeer ik me aan de rest of blijf ik als één van de weinigen staan?

Uiteindelijk sta je in een vorm: een sculptuur. En je hebt een gesprek over hoe je je voelde, wat het met je deed en doet. Hoe voelt het goed? En dan: hoe voelt het nu in deze groep? Spannend is het wel, en dat hoort er ook bij. We voelen ons kwetsbaar, durven niet te vertrouwen op ons gevoel, zijn bang om anderen te kwetsen. Tijdens een gesprek blijkt dat iedereen dit wel herkent. En nu je het er dus over kunt hebben, is het al veel minder eng geworden. Niet alleen op deze dag, maar ook op de volgende dagen. Je mag gerust zeggen wat je van iets vindt, want we hebben afgesproken dat het gezegd mag worden. Vanaf dit moment zijn alle gesprekken rijker.

De theorie en de werkvormen.

Dit is de basis. We hebben een relatie met elkaar opgebouwd. En nu gaan we de groep verder onderzoeken. We laten een duo van deelnemers elke opleidingsdag een boek of artikelen presenteren. Zij hebben deze literatuur dan gelezen, en vertellen de rest erover. Vaak zijn dit hele interessante en interactieve presentaties. Eén van deze dagen gaat het over groepsdynamiek. We laten een duo deze artikelen lezen en presenteren:

• Gibb. Climate for trust formation.
• Bennis & Shepard. A theory of group development.
• Kolb & Boyatzis. On the dynamics of the helping relationship.

Vervolgens doen we een krachtenveldanalyse (een werkvorm) waarin het gaat over prettig en productief leren in de groep: wat helpt en wat hindert. Weer zo’n spannend moment waarop je elkaar in de ogen kijkt en eerlijk zegt wat je er tot nu toe van vindt.

Het duo wat dit de afgelopen Leergang (2019) presenteerde kreeg pretlichtjes in de ogen. Wat er gebeurde stond precies in de theorie! Hoe typisch! Wat herkenbaar… Ook hier is het dus weer: praktijk en theorie gaan hand in hand.

Later komt de Wall of Wonder aan bod, waarin je terugkijkt op belangrijke gebeurtenissen en vooruitkijkt naar de toekomst. Vervolgens heb je een gesprek over wat deze gebeurtenissen betekenen.

Dit zijn twee (waarderende) werkvormen die je als groepsinterventie kunt inzetten, vooral om mensen met elkaar in gesprek te laten zijn over dingen die ertoe doen. We laten je ervaren hoe het is om deze interventies mee te maken, én we helpen je te begrijpen hoe je deze interventies zelf gebruikt.

Waarom doen we dit?

Of je het nu leuk vindt of niet, je maakt deel uit van groepen. Thuis hoor je bij een gezin, een familie. Op het werk hoor je bij een team, een afdeling, een organisatie. Privé hoor je misschien ook nog bij een sportclub, zangkoor of leesgroepje. Hoe jij in je vel zit, hangt voor een groot deel af van de invloed die de groep(en) waarbij je hoort op jou heeft. En wil je hier verandering in? Dan is het handig als je weet wat groepsthema’s kunnen zijn, hoe groepsdynamiek werkt, en hoe je ermee om gaat (en in de Leergang AI dus hoe je er ook waarderend mee om gaat). De groep in de leergang is daarom een vrije ruimte om te experimenteren. Je zoomt voortdurend in en uit tussen jezelf, de groep en jouw praktijk. Zodoende leer je meer over hoe je als Appreciative Inquiry Practitioner werkt met groepen in je eigen (werk)omgeving.

En hoe is het met het laatste Basisjaar gegaan?

Zijn wij een groep, was een echte vraag tijdens de dagen met Mark Lough. Na deze dagen was het antwoord duidelijk: ja, wij zijn een groep! En na de opleiding? De opleiding is inmiddels een paar maanden geleden afgerond. Binnenkort hebben de deelnemers met z’n allen afgesproken om waarderende intervisie te houden. Ze willen de diepgang behouden, de gesprekspartners, en de mogelijkheden om te sparren. Ze hebben nog veel onderling contact, ondanks dat het allemaal drukke professionals zijn. Ze zijn een groep, maar niet zomaar één: een geslaagde groep!

Maakt dit nieuwsgierig naar onze opleiding Appreciative Inquiry basisjaar? Kijk dan even op onze opleidingenpagina.

Door Barbara van Kesteren.