Conflict vermijden om de relatie te sparen? Juist niet!

Barbara en ik pluisden onze ervaringen uit, met de bedoeling antwoord vinden op een aantal vragen rond conflict. Waarom mijden mensen conflict? Waarom is conflict vaak zo emotioneel beladen en haalt het soms het slechtste in mensen boven? Maar ook: wat is de waarde van conflict? Wat brengt het voor de inhoud van het werk, de betrokken personen en hun relatie? Hoe vergroot je de kans op een waardevol gesprek met positief eindresultaat? Ons gesprek leverde herkenning, inzicht en adviezen op. Voor ons en misschien ook wel voor jou.

Géén ruzie

Wat is eigenlijk een conflict? Een botsing. Een verschil van perspectief of belang. Een voorkeur voor een andere handelswijze. Met betrekking tot iets dat belangrijk is voor tenminste één van beide partijen. Meestal binnen een relatie die van belang is, omdat je om elkaar geeft of omdat je elkaar nodig hebt voor het bereiken van een doel.

Een conflict bestaat óók als je er niet over spreekt. Ook zonder woorden heeft een conflict effect op samenwerking.

Bij een openlijk conflict ga je in gesprek over een inhoudelijke kwestie. Conflict is geen ruzie: bij ruzie is de inhoudelijke kwestie uit het oog verloren.

Spanning en sensatie

Veel mensen mijden conflict, uit angst de relatie te verliezen, of zichzelf. Waarom? Wat maakt een open communicatie over een conflict soms zo emotioneel beladen?

Mogelijk komt dit doordat je tijdens zo’n gesprek ineens realiseert dat je ondanks jullie relatie óók van elkaar verschilt. Je ziet ineens iets van de ander dat je niet bevalt. En de ander ziet dat ook van jou. Het beeld dat je van de ander hebt, of je zelfbeeld, staat even flink onder druk. Logisch dat dit emotie oproept.

Daarnaast word je in zo’n gesprek geconfronteerd met je eigen overtuigingen en gedrag. Dat roept interne vragen op. Sluit wat jij denkt, voelt en doet wel aan bij de norm die heersend is in jullie relatie of groep? Sluit je met jouw overtuigingen en gedrag nog voldoende aan om erbij te horen? Jij ontdekt ook iets van de ander. Wil je nog steeds bij hem/haar/de groep horen nu je ontdekt dat jullie zo anders denken over wat nu gepast is?

Wij mensen zijn van nature sociale wezens, dus afwijken of op scherp zetten van een groepsnorm, niet conformeren, roept als vanzelf spanning op.

Star en egoïstisch

Als spanning stress wordt, ligt ruzie op de loer. Van stress worden mensen minder empathisch en minder flexibel van geest. Stress zorgt ervoor dat je de situatie negatiever inziet. Je valkuilen komen boven, je communicatie wordt op zijn zachtst gezegd onhandig.

Zie je het al voor je? Ik in gesprek met mijn lief? En Barbara met die van haar?

‘Het ergste is eigenlijk dat ik in zo’n situatie mijn best heb gedaan open te zijn, hardop mijn gedachten geformuleerd heb over iets waar ik nog niet zeker van was. En dat hij dáár dan niet eens op ingaat. Dan voel ik me echt miskent’.

 ‘Boos word ik, als mijn woorden verdraaid worden. Of uit de context gehaald. Ik vind het spannend om aan te kaarten dat er in mijn ogen iets moet veranderen. Als iemand er dan mee op de haal gaat, associaties of voorbeelden toevoegt die helemaal niet van mij zijn, voel ik me echt onbegrepen. En alleen.’

Psychologische veiligheid

Het is meestal helemaal niet de bedoeling iemand een rotgevoel te geven. Het gebeurt gewoon, door onhandige communicatie en verkeerde interpretaties. Wat helpt om een waardevol gesprek te voeren? Hoe zorg je dat spanning niet doorslaat naar te veel stress met alle gevolgen van dien?

Wij denken dat het belangrijk is onderscheid te maken tussen de inhoud van het conflict en relatie. En om tijdens het scherpe, soms emotionele gesprek steeds uit te stralen dat de relatie niet op het spel staat. Bijvoorbeeld zo:

• Constateer feitelijk ‘we hebben een conflict over onderwerp x. En we hebben een relatie die belangrijk voor ons is. Dus laten we bespreken hoe we met het hete hangijzer om willen gaan.’
• Neem het de ander niet kwalijk dat hij/zij een ander perspectief heeft, of andere belangen of ander gedrag. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat je graag met hem/haar omgaat of samenwerkt.
• Neem het jezelf en de ander niet kwalijk dat de spanning oploopt. Emoties horen erbij. Hanteer, benoem en gebruik ze. ‘Ik merk dat het je raakt. Kun je me vertellen waarom dat zo is?’ Zo leer je wat er belangrijk is voor de ander. Andersom kan ook ‘ik merk dat dat ik hier boos van word. Mag ik jou uitleggen waarom dat bij mij zo werkt?’ Zo deel je iets van jouw gebruiksaanwijzing.
• Laat merken dat je de ander niet wilt kwetsen. ‘Ik vind dit gesprek best lastig, maar het is belangrijk dat we over kwestie X praten. Kan je me vertellen wat ik kan doen of laten om dit gesprek makkelijker te maken?’ En vertel daarna ook wat jou helpt.
• Eerst begrijpen, dan begrepen worden. Een cliché dat veel gedoe voorkomt. Laat éérst merken dat je het verhaal van de ander begrepen hebt. Ook als je het er totaal niet mee eens bent. Dat is namelijk iets anders. Hoe? Bijvoorbeeld door de essentie van het verhaal van de ander in je eigen woorden te herhalen, voordat je jouw perspectief ernaast legt.

De waarde van conflict

Elkaar vertrouwen. Weten wat je aan elkaar hebt. Is dat niet het belangrijkste in een relatie? Conflict aangaan, draagt daaraan bij. Het maakt dingen duidelijk.

In het beste geval, ga je elkaars beweegreden en gebruikswaanwijzing beter begrijpen. Leer je van elkaar. Ervaar je samen dat je discussie kunt hebben over een onderwerp, of emotioneel kunt zijn, zonder de relatie te schaden. Dat samen meemaken, verbindt. En doet vertrouwen groeien.

Soms zul je constateren dat je er op dit punt inhoudelijk niet uitkomt. Of dat je de manier waarop iemand met je omgaat, niet accepteert. Dat heeft consequenties: je wordt minder belangrijk voor elkaar. Het vertrouwen in de relatie neemt af. Dat kan lastig zijn, of pijnlijk. Maar moet je het daarom voorkomen? Ik denk het niet. Zicht op de situatie, geeft bewegingsvrijheid. Als je weet wat je (niet) aan elkaar hebt, kan je betere beslissingen nemen over hoe je om wilt gaan met die voor jou belangrijke inhoudelijke kwestie. En het stelt je in staat om je bewuster te positioneren in de relatie.

Grip op conflict in organisaties

Als interventiekundige helpen wij mensen in organisaties open te communiceren over conflicterende belangen, inzichten en handelswijzen.

We helpen belanghebbende gesprekspartners zorgvuldig kijken naar de inhoud: is de inhoudelijke kwestie een probleem dat opgelost kan worden? Een dilemma waarin elke oplossing voor- en nadelen heeft? Of een spanningsveld dat blijft bestaan, maar waartoe verschillende spelers zich moeten verhouden? Dit onderscheid maken zorgt vaak voor aanvaarding van het feit dát er een conflict is. Het conflict wordt dan een gezamenlijk vraagstuk, waar verschillende mensen vanzelfsprekend verschillende ideeen over hebben.

Wij zorgen ervoor dat alle perspectieven verteld en gehoord worden. Gaandeweg leren we gesprekspartners hoe ze alles kunnen zeggen wat nodig is om het probleem op te lossen en elkaar te begrijpen, terwijl de relatie goed blijft of verbetert. Zo dragen we bij aan meer ervaren psychologische veiligheid, meer verbinding en onderling vertrouwen. En dat zorgt voor betere prestaties.

Meer weten?

Sabine Mur is organisatiepsycholoog (NIP Register A&O) en werkt als organisatieadviseur. Ze helpt organisaties, teams en professionals effectiever, vitaler en met meer plezier samenwerken. Dat doet ze vanuit waarderend en interventiekundig perspectief; doelgericht, optimistisch en verbindend. Samen met haar collega’s van Instituut voor interventiekunde. Nieuwgierig? Neem contact op via sabine@instituutvoorinterventiekunde of 06-48500845.