Sociale afstand of sociale nabijheid?

Gisteren hadden we een online bijeenkomst van onze Leergang Appreciative Inquiry. Twee deelnemers presenteerden een boek van Kurt Lewin, de grondlegger van het actieonderzoek. Knap gedaan. Het bracht mooie inzichten over democratie en democratisering. Kurt Lewin stelt dat mensen eigenlijk vooral zichzelf kunnen helpen. En dat de kracht van een democratie is dat mensen die op hetzelfde thema betrokken zijn, vooral samen zoeken naar oplossingen die voor alle betrokkenen gelden. Dat brengt me op de volgende gedachte: wat we ook mogen vinden van onze regering en van Rutte: het is wel duidelijk dat Rutte handelt volgens de principes van democratisering: net voldoende sturing geven zodat mensen werken aan hetzelfde doel, namelijk voorkomen dat er heel veel mensen tegelijk ten prooi vallen aan het virus. En verder: verantwoordelijkheid geven voor verstandig handelen en ruimte geven voor creatieve oplossingen. Eigenlijk actieonderzoek: de manier van onderzoeken die Kurt Lewin ons geboden heeft: samen onderzoeken wat nu van wezenlijke waarde is; oplossingen zoeken voor de situaties waarin die waarden nu niet beleefd worden; ontdekken wat werkt en bijstellen waar nodig. Ook dat is waar Rutte ons toe uitnodigt. Dus alle journalisten die een ander geluid laten horen zou ik willen aanraden om Kurt Lewin te lezen.

Vandaag gingen we verder met een interview van David Cooperrider, waarin hij zijn gedachten deelt over de vraag: ‘Wat heeft Appreciative Inquiry (AI) ons te bieden in deze moeilijke tijd en waarom is AI juist nu zo belangrijk?’ Al vrij snel komt op tafel wat zo belangrijk is bij Appreciative Inquiry: woordgebruik. Words create worlds. Dus de woorden die we kiezen leiden tot beleving van onze werkelijkheid. In dat licht reflecteren de sprekers op de term ‘sociale afstand’. Eigenlijk is dat een verkeerd gekozen benaming. Het gaat toch vooral over fysieke afstand op dit moment. En sociaal zijn we juist heel sterk: we zoeken allerlei oplossingen om te laten merken dat we elkaar ondanks alles ‘sociaal nabij’ zijn. Denk aan de beren voor de ramen om de kinderen tijdens hun wandeling te vermaken; alle posters achter ramen om aan te geven of je nog OK bent of juist hulp behoeft; de concerten en gymoefeningen in de tuinen van verpleeghuizen; de raamvisites bij pasgeboren kinderen en bij jubilea van ouderen en het massaal klappen voor mensen in de zorg.

Vanmorgen heb ik zelf in dat kader een online verjaardagsfeestje gevierd voor een vriendin. Met een feestslinger op mijn hoofd en een gebakje bij de hand, samen met vier vriendinnen die zich ook hadden uitgedost, konden we zo toch onze vriendin sociaal nabij zijn.

Hoezo ‘sociale afstand’? Meer dan ooit ervaren we nu hoezeer wij sociale wezens zijn en op zoek naar sociale nabijheid.

David Cooperrider stelt dan ook dat we in deze tijd soms denken dat het steeds slechter en slechter gaat, maar dat er ook signalen zijn dat het steeds beter en beter met ons gaat. Het is dus maar net waar je op let. De kunst is om elkaar vragen te stellen die ons leiden naar onze gewenste waarden. Bijvoorbeeld: in plaats van met elkaar uit te wisselen hoe het toch komt dat mensen toiletpapier hamsteren, kunnen we ons ook afvragen: ‘hoe zorg je ervoor dat iedereen krijgt wat hij nodig heeft?’ Dat brengt een heel andere focus in het gesprek.

En een mooie vraag van David Cooperrider in dit kader is dan ook:

Wat van deze moeilijke tijd is ‘uplifting’, wat van deze tijd raakt onze waarden en wat kunnen we inzetten om onze toekomst nog beter te maken dan hij is?

Wat mij betreft is in ieder geval één van die waarden: sociale nabijheid. Die waarde ga ik proberen te behouden na deze crisis.

Ben benieuwd wanneer we het Rutte horen uitspreken. Zou mooi zijn, toch?

Door: Hanneke Laarakker